‘DE BROEDERSCHAP HEB IK LEREN KENNEN ALS EEN ORGANISATIE VAN GOEDE KRACHTEN’
‘Compassie is onze drijfveer om ons onvermoeibaar in te zetten voor het verzachten van het leed van onze medeschepselen, om terug te treden uit het middelpunt van onze wereld en een ander voor het voetlicht te plaatsen, en om recht te doen aan de onschendbare heiligheid van ieder mens en een ieder, zonder enige uitzondering, te behandelen met volstrekte waardigheid, billijkheid en respect.’
Tekst: Rinus van Warven – Foto’s: Paul Mellaart.
Bron: het blad Vrijmetselarij, jaargang 65, nr. 10, december 2011 (pub).
Deze woorden maken deel uit van het zogeheten ‘Charter for Compassion’ (Handvest voor Compassie, red.) dat op donderdag 12 november 2009 in 32 landen gelanceerd wordt. De Nederlandse presentatie vindt plaats in de Mozes & Aäronkerk in Amsterdam met lezingen van diverse sprekers. De tekst van het Handvest wordt gelezen door rabbijn Awraham Soetendorp. Dit handvest is een initiatief van schrijfster Karen Armstrong en opgesteld door een internationale groep van morele leiders van verschillende religies en levensovertuigingen. Soetendorp is één van de mede-auteurs van het handvest.
Integriteit
Awraham Soetendorp (1943) is tot 2008 als rabbijn verbonden aan de Liberaal Joodse Gemeente in Den Haag. Rabbijn Soetendorp toont een brede maatschappelijke en spirituele inzet, onder andere als activist voor mensenrechten, ecologische integriteit en vrede. En als commissielid van het Handvest voor de Aarde en het Handvest voor Compassie. Voor kinderen en jongeren ontwikkelt hij de ‘Dag van Respect’ (10 november 2011). Ook is hij oprichter van het Fonds Hoop voor Kinderen. Voor zijn inzet heeft hij vele prijzen ontvangen.
Dromer
Eén van zijn vrienden noemt hem ‘dichter, doener en dromer van een wereld waarin de zachte krachten van compassie de overhand zullen hebben…’. Rabbijn Soetendorp laat internationaal reeds lang van zich spreken. Hij is pionier op het gebied van de interreligieuze dialoog, als lid van ’One Voice’, voor het bijeenbrengen van vredesgroepen in Palestina en Israël, en van de Europese raad van religieuze leiders. In 2005 ontvangthij de vredesstichterprijs van de Alliantie voor Internationale Confl ictpreventie en Confl ictoplossing, tegelijk met Imam Abdul Rauf, de initiatiefnemer van het Islamitisch Centrum in New York.
Nieuwe weg
‘Het principe van compassie of mededogen ligt ten grondslag’, zo luidt de begintekst van het Handvest, ‘aan alle religieuze, ethische en spirituele tradities; steeds opnieuw wordt daarmee een beroep op ons gedaan alle anderen te behandelen zoals wij zélf behandeld willen worden.’ Soetendorp legt uit dat de auteurs van het handvest, geïnspireerd door Karen Armstrong, compassie zien als de kern van alle religies en alle spirituele tradities. Soetendorp zegt er trots op te zijn met zoveel bijzondere mensen, waaronder de groot-moefti van Egypte en bisschop Tutu, te hebben mogen werken aan een ‘Charter for Compassion’. “We hopen dat dit inspireert en in staat stelt een nieuwe weg te gaan in onze theologische en spirituele tradities.”
‘De vrijmetselarij kan helpen een
vredige, rechtvaardige wereld
dichterbij te brengen’
Identiteit
Gevraagd naar zijn waardering van het gesprek tussen de verschillende religies en godsdiensten, antwoordt Soetendorp dat het nog springlevend is. ‘Steeds meer mensen zijn zich er in stijgende mate van bewust hoe belangrijk het is met elkaar in gesprek te gaan over de basis van wat mensen geloven. Dialoog is heel hard nodig, omdat het van het grootste belang is dat we goed met elkaar omgaan. Met andere woorden, we hebben het over een existentiële noodzaak. Maar we hebben elkaar ook nodig voor onszelf. Door ontmoeting met de ander leer je heel veel over je eigen spirituele identiteit.”
Populisme
De interreligieuze dialoog, het gesprek tussen de godsdiensten, heeft het tij niet mee. Met name door het populisme dat als een spook door Europa waart, hebben mensen die een andere koers willen varen dan de botheid, het niet makkelijk. “Mensen die staan voor dialoog”, aldus Soetendorp, “worden regelmatig voor naïef versleten. In mijn ogen wordt het verlangen naar dialoog te makkelijk afgedaan als naïviteit, als een mislukking, als een interreligieus drama. Het gaat er niet om de verschillen tussen de godsdiensten onder het tapijt te vegen en te verdoezelen. Integendeel! Waar het wel om gaat? Mensen, die door politieke, culturele, historische of maatschappelijke omstandigheden tegenover elkaar zijn komen te staan, worden in staat gesteld elkaar in de ogen te zien en met elkaar hun woede, pijn en vernedering te delen. Dan kan die ballast van de geschiedenis worden afgeworpen en wellicht een weg worden geopend naar de toekomst. De tijd is rijp, omdat er een moreel kompas wordt gezocht voor ons gezamenlijke handelen.”
Rabbijn Soetendorp is ervan overtuigd dat godsdienst en spirituele
tradities elkaar nodig hebben voor het heil van de wereld.
Kwaliteit
In het Handvest is even verder nog het volgende te lezen: ‘Daarbij hoort tevens de opdracht om er zowel in het openbare als in het privéleven voor te waken geen enkele vorm van leed te veroorzaken. Door gewelddadig te handelen, door de kwaliteit van het leven van een ander te verslechteren, door de grondrechten van die ander te misbruiken of te ontkennen, en door haat te zaaien met laatdunkende uitingen over anderen – zelfs over onze vijanden – doen wij de menselijkheid die wij allen met elkaar delen geweld aan. Wij erkennen dat wij er niet in zijn geslaagd een leven te leiden vervuld van compassie en dat sommigen uit naam van hun religieuze overtuiging het totale menselijke leed zelfs groter hebben gemaakt.’
‘Dialoog kan er voor zorgen dat er een
weg kan worden geopend naar
de toekomst’
Tikoen haolam
Rabbijn Soetendorp is ervan overtuigd dat godsdiensten en spirituele tradities elkaar nodig hebben voor het heil van de wereld. Hij noem het ‘tikoen haolam’, het herstel van de wereldorde, zoals God die wil. De wereldgodsdiensten kunnen een voorbeeld zijn van ‘global partnership’. En ook de zakenwereld zoekt dat morele kompas. Als voorzitter van de zogeheten ‘Task Force Earth Charter’ is Soetendorp ervan overtuigd dat religie een wezenlijke rol kan spelen in het bereiken van wereldwijde synergie. “Deze synergie is noodzakelijk om de problemen van armoede, maar ook van ecologische aard, aan te kunnen pakken. Minstens 80% van alle wereldburgers heeft contact met een spirituele traditie.”
Volgend jaar vindt er in Rio de Janeiro in het kader van deze ‘Earth Charter’ een groots congres plaats van tal van wereldleiders om samen de gevolgen van de ecologische crisis onder ogen te zien en plannen te maken voor een mondiale aanpak van de armoedeproblematiek.
Earth Charter
Veel prominente personen hebben inmiddels hun naam verbonden aan het ‘Earth Charter’. In Nederland zetten koningin Beatrix, Jan Pronk en Herman Wijffels zich actief in om de principes van het ‘Earth Charter’ bekendheid te geven. Ruud Lubbers en Awraham Soetendorp zijn als ‘Earth Charter Commissioners’ direct betrokken bij ‘Earth Charter International’, de organisatie achter het ‘Earth Charter’. Internationaal hebben experts als Michail Gorbatsjov en Steven C. Rockefeller een belangrijke rol gespeeld bij het ontstaan van het ‘Earth Charter’. Ook prominenten zoals Nobelprijswinnaar Wangari Maathai en prinses Basma van Jordanië hebben zich als commissarissen aan het ‘Earth Charter’ verbonden. Soetendorp herinnert zich hoe een vergelijkbaar congres ook een kleine 20 jaar geleden heeft plaatsgevonden. Eén van de aanwezige leiders nodigde Soetendorp uit om door te gaan met zijn missie: “Ga door met het ons moeilijk maken. Opdat we in staat zijn en bereid zijn maatregelen te nemen die in tegenspraak zijn met ons eigenbelang, maar die noodzakelijk zijn
om de wereld van de ondergang te redden.”
‘Het principe van compassie ligt ten
grondslag aan alle ethische tradities’
Bewustzijn
Rabbijn Soetendorp waardeert de vrijmetselarij zeer. Allereerst omdat de vrijmetselarij de belichaming is van het gesprek, van de dialoog tussen de diverse godsdiensten en spirituele tradities. “Ze kan als organisatie er op mondiaal niveau een belangrijke bijdrage leveren aan het bereiken van de broodnodige synergie.” Soetendorp heeft verder ook een sterk persoonlijke sympathie voor de vrijmetselaren omdat ze net als de joden vaak over één kam worden geschoren als een club die uit zou zijn op de wereldheerschappij. “Niets is natuurlijk minder waar. Door het feit dat ik voor zoveel loges heb gesproken, heb ik de broederschap leren kennen als een organisatie van goede krachten die op nationaal en internationaal niveau een spiritueel bewustzijn op gang kunnen brengen. De vrijmetselarij kan helpen een vredige, rechtvaardige wereld dichterbij te brengen waarin mensen niet meer worden geminacht en vernederd. Dat is van grote waarde!”